ในระบบเสียงกลางแจ้ง หรือ ระบบเสียงพีเอนั้น ( public address systems) เป็นระบบที่เรามักจะใช้เพื่อขยายเสียงให้ครอบคลุมพื้นที่ เพื่อคนหมู่มากจะได้ยินเสียงที่ชัดเจน สำหรับคนที่กำลังมองหาตู้ลำโพงเพื่อนำไปใช้งานในการขยายเสียงต่าง ๆ เช่น เครื่องขยายเสียงห้องประชุม เครื่องขยายเสียงกลางแจ้ง เครื่องขยายเสียงห้องคาราโอเกะ เครื่องขยายเสียงประกาศ เครื่องขยายเสียงสนามกีฬา การเลือกตู้ลำโพงให้เหมาะสมนั้นเป็นสิ่งจำเป็นอย่างมาก นอกจากเรื่องของคุณภาพของเสียงแล้ว การกระจายเสียงให้ครอบคลุมพื้นที่เป็นเรื่องสำคัญ อีกทั้งยังมีเรื่องของความดังแต่ละพื้นที่ ต้องมีความดังที่ใกล้เคียงกัน และสุดท้ายคือการควบคุมงบประมาณให้เหมาะสมกับขนาดของพื้นที่ในการติดตั้งตู้ลำโพง เรามาดูกันดีกว่าว่าตู้ลำโพงที่นิยมใช้งานนั้นมีตู้ลำโพงชนิดไหนบ้าง
1.ตู้ลำโพงชนิดพ้อยซอร์ส (Point source speaker)
เป็นตู้ลำโพงที่มีมุมกระจายเสียงที่กว้าง สามารถกระจายเสียงให้ครอบคลุมพื้นที่ได้มากโดยใช้ลำโพงแค่ 1 ใบ ให้ความดังที่สูง ตอบสนองความถี่ได้กว้าง เหมาะกับห้องที่มีขนาดเล็กไปจนถึงของขนาดกลาง สามารถเคลื่อนย้ายได้สะดวก ติดตั้งง่าย แต่ด้วยความที่ตู้ลำโพงพ้อยซอร์สมีข้อจำกัดในเรื่องของความดังที่ลดลง -6dB ตามระยะทางที่เพิ่มขึ้นทุก ๆ 1 เท่า ความดังของเสียงจึงลดลงไปอย่างมาก ทำให้ต้องใช้จำนวนลำโพงที่เพิ่มมากขึ้น ด้วยจำนวนลำโพงที่เพิ่มมากขึ้นนี้เอง ทำให้มีผลในเรื่องของการหักล้างของเฟสเกิดขึ้น (Phase Cancelation) เมื่อเกิดการหักล้างกันของเฟส ทำให้เสียงได้ยินบางย่านความถี่นั้นเบาลง แต่ละพื้นที่นั่งฟังก็จะได้ยินเสียงไม่เหมือนกัน เพราะตู้ลำโพงพ้อยซอร์สนั้นไม่สามารถควบคุมการกระจายเสียงของย่านความถี่เสียงต่ำได้ดีพอ เนื่องด้วยพฤติกรรมการเลี้ยวเบนของคลื่นเสียงที่ทำให้เกิดการแทรกสอดกันของคลื่น ทำให้เสียงหักล้างกันจนไม่ได้ยิน มักจะเป็นทรงตู้สี่เหลี่ยมผื้นผ้าที่มีแนวตั้งมากกว่าแนวนอน มุมกระจายเสียงที่นิยมเลือกใช้คือแนวตั้ง 50องศา แนวนอน 90องศา แต่ด้วยการที่เป็นลำโพงที่ใช้งานง่าย ราคาไม่แพง ให้ความดังสูง ใบเดียวก็สามารถทำงานได้ จึงเป็นที่นิยมเลือกใช้เป็นอันดับแรก ไม่แนะนำให้ใช้กับห้องที่มีความก้องของเสียงที่สูง
2.ตู้ลำโพงไลน์อาเรย์ (Line Array Speaker)
เป็นตู้ลำโพงที่ถูกออกแบบมาตามหลักทฤษฎี Line Source(ไลน์ซอร์ส) เหมาะกับพื้นที่ขนาดกลางถึงขนาดใหญ่อย่างสนามกีฬา ลานกว้างๆ เป็นตู้ลำโพงที่มีมุมกระจายเสียงแนวตั้งที่แคบมาก ๆ ไม่เกิน 10องศา ทำให้ตู้ลำโพงไลน์อาเรย์ไม่สามารถใช้งานใบเดียวได้ เพราะจะทำให้ไม่สามารถครอบคลุมพื้นที่ในด้านลึกได้ จึงจำเป็นต้องใช้ลำโพงหลายๆใบมาประกอบกันเพื่อให้เสียงสามารถกระจายได้ครอบคลุมพื้นที่ อีกทั้งการนำลำโพงหลายๆใบมาต่อกันนั้น สิ่งที่จะได้ก็คือความดังที่เพิ่มขึ้น และการควบคุมการกระจายเสียงของย่านเสียงต่ำทำได้ดีขึ้น ไม่ทำให้เสียงต่ำนั้นกระจัดกระจายไปสะท้อนกับผนังห้อง แล้วย้อนกลับมาแทรกสอดกับเสียงลำโพงจริง ๆ จนเกิดการหักล้างกันของเฟสเกิดขึ้น ลำโพงไลน์อาเรย์นั้นให้ความดังที่สูงมาก ๆ แต่ก็แลกมาด้วยราคาที่สูงมากเช่นกัน การใช้งานก็ต้องใช้ความรู้เป็นอย่างมากในการติดตั้งใช้งาน เพราะการนำลำโพงมาต่อเรียงกันนั้น ต้องคำนวณองศามุมกระจายของเสียง โดยส่วนใหญ่แล้วแต่ละยี่ห้อจะมีโปรแกรมช่วยคำนวนการติดตั้งมุมองศาในการกระจายเสียง แต่เราต้องรู้ขนาดพื้นที่ห้องเพื่อนำไปคำนวณในโปรแกรม และข้อแตกต่างที่เห็นได้ชัดของตู้ลำโพงไลน์อาเรย์กับตู้ลำโพงพ้อยซอร์ซ ก็คือความดัที่ลดลงต่อระยะทางของตู้ลำโพงไลน์อาเนย์นั้นจะอยู่ที่ -3dB ส่วนตู้ลำโพงพ้อยซอร์สนั้นจะอยู่ที่ -6dB ทำให้ความดังแต่ละพื้นที่นั้นไม่ต่างกันมากจนรู้สึกได้ แต่ต้องแขวนเป็นจำนวนปริมาณที่เยอะเพื่อให้มีความยาวมากเพียงพอที่จะควบคุมความถี่ต่ำไม่ให้กระจัดกระจายได้ตามหลัการของทฤษฎีการเลี้ยวเบนของเสียง แต่นั้นก็ต้องแลกมาด้วยงบประมาณที่สูงมากขึ้นเช่นกัน หากเป็นห้องที่มีเพดานไม่สูงมากการเลือกใช้ลำโพงตู้ไลน์อาร์เรย์ก็อาจจะเป็นการสิ้นเปลืองงบประมาณโดยใช่เหตุ เพราะต้องใช้อย่างน้อย 4ตู้ขึ้นไปถึงจะกระจายเสียงได้ครอบคลุมพื้นที่และควบคุมความถี่ต่ำได้ดี อีกทั้งผู้ใช้งานต้องมีความรู้มากพอสมควรอีกด้วย
3.ตู้ลำโพงคอลัมน์ (Column Speaker)
เป็นตู้ลำโพงที่ถูกออกแบบมาตามหลักทฤษฎีเหมือนกับตู้ลำโพงไลน์อาเรย์ แต่การใช้งานให้ง่ายเหมือนตู้ลำโพงพ้อยซอร์ส ตู้ลำโพงแบบคอลัมน์นั้นในปัจจุบันนั้นให้ความดังที่สูงและมีมุมกระจายเสียงที่กว้าง ควบคุมการกระจายเสียงของย่านความถี่ต่ำได้ดี แต่ก็มีเรื่องของความดังที่ลดลง -6dB ตามระยะทางที่เพิ่มขึ้น 1 เท่าเหมือนตู้ลำโพงพ้อยซอร์ส จึงเหมาะกับห้องขนาดเล็กไปจนถึงขนาดกลางที่มีเพดานไม่สูงมาก และมีความก้องสูง จะให้ความชัดเจนของเสียงที่ดีกว่าตู้ลำโพงพ้อยซอร์สทั่วไป
สรุป
1.ตู้ลำโพงพ้อยซอร์ส
- เหมาะกับพื้นที่ขนาดเล็ก-ขนาดกลาง
- ใช้ใบเดียวสามารถมีมุมกระจายเสียงที่ครอบคลุมพื้นที่
- ไม่เหมาะกับห้องที่มีความก้องสูง
- ติดตั้งง่าย
2.ตู้ลำโพงไลน์อาเรย์
- เหมาะกับพื้นที่ขนาดกลาง-ขนาดใหญ่
- ต้องใช้ลำโพงหลายใบต่อกันเพื่อให้ครอบคลุมพื้นที่
- ให้ความดังที่สูงและควบคุมความดังแต่ละพื้นที่ได้ดี
- ราคาต่อใบค่อนข้างสูงและต้องใช้หลายใบ
- การติดตั้งต้องมีผู้เชี่ยวชาญในการคำนวนองศาการกระจายเสียง
3.ตู้ลำโพงคอลัมน์
- เหมาะกับพื้นขนาดเล็ก-ขนาดกลาง
- ติดตั้งง่าย
- ราคาไม่สูงจนเกินไป
- มีมุมกระจายเสียงที่กว้างครอบคลุมพื้นที่
- สามารถติดตั้งใช้งานในห้องที่มีเสียงก้องได้ดี
เป็นไงกันบ้างกับชนิดของตู้ลำโพงกลางแจ้งที่นิยมใช้กัน ไม่ว่าจะเป็นงานขนาดเล็ก งานขนาดใหญ่ เราจำเป็นต้องเลือกใช้ลำโพงให้เหมาะสมกับพื้นที่ และจำนวนผู้ฟัง เราก้จะสามารถใช้งบประมาณลงทุนได้อย่างคุ้มค่ามากที่สุด
สอบถามและปรึกษาเกี่ยวกับสินค้าระบบเสียงได้ที่ 02 550 6340 สายด่วนโทร 064 198 3499 ทางเรายินดีให้คำปรึกษาและแนะนำสินค้าระบบเสียงและระบบภาพด้วยผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์มากกว่า 15ปี
บทความโดย : Live For Sound